Vrijwilligerskorps

Een lokaal team van opgeleide vrijwilligers dat door het lokaal bestuur geactiveerd kan worden bij nood- of crisissituaties, ter ondersteuning van de professionele hulpdiensten.

De gemeentelijke vrijwilligerskorpsen zijn een initiatief van Vlaams Viceminister-president Hilde Crevits in samenwerking met Rode Kruis-Vlaanderen.  

Vrijwilligerskorpsen ondersteunen professionele hulpdiensten. Ze zijn complementair aan bestaande hulpverleningssystemen. Waar gespecialiseerde hulpverleners onmisbaar zijn bij rampen, zijn tegelijkertijd ook vele handen nodig voor andere administratieve, en logistieke taken. Vrijwilligerskorpsen kunnen ingezet worden voor bijvoorbeeld voedselbedeling, opkuis na een overstroming, zandzakjes vullen bij overstromingsgevaar, opvanglocaties helpen inrichten… Ze treden nooit in de plaats van de reguliere hulpverleners.

Bovendien volgen deze vrijwilligers een basisopleiding EHBO. Zo vormen ze een buffer voor de ziekenhuizen. 

Rode Kruis-Vlaanderen speelt een centrale rol in de oprichting en coördinatie van vrijwilligerskorpsen. We zijn onder andere verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de crisistool, registratie en opleiding van de vrijwilligers, en zorgen voor 24/7 permanentie zodat elke hulpvraag meteen behandeld wordt.

Een hulpvraag wordt geactiveerd zodra voldaan is aan volgende vier toetsingscriteria

• Er is sprake van een acute of opkomende crisissituatie (bv. extreme weersomstandigheden, lokale noodsituaties, verstoring van basisdiensten)
• De maatschappelijke impact is groot genoeg om externe ondersteuning te verantwoorden
• De veiligheid en inzetbaarheid van vrijwilligers kan gewaarborgd worden
• De hulpvraag valt niet onder de exclusieve bevoegdheid of verantwoordelijkheid van reguliere overheidsdiensten of professionele hulpverleners

Voorbeeld 1 – geaccepteerde hulpvraag: Door overstroming zijn enkele straten onbegaanbaar en ouderen raken hun woning niet uit. (Motivatie: acute nood, maatschappelijke impact, inzetbare en veilige rol van vrijwilligers, geen exclusieve bevoegdheid van professionele hulpverleners).

Voorbeeld 2 – geweigerde hulpvraag: een gemeente wil vrijwilligers inzetten om een sportzaal op te ruimen na een fuif. (Motivatie: geen acute nood, geen maatschappelijke impact).

Nee. We respecteren uiteraard de lokale autonomie, deelname is dus volledig vrijwillig.  Wanneer een gemeente zich inschrijft en engageert, volgt verdere communicatie en begeleiding vanuit Rode Kruis-Vlaanderen. Gemeenten worden zoveel mogelijk ontzorgd, financieel en administratief. 

De gemeente engageert zich concreet om:

• Zich aan te melden voor het project via www.rodekruis.be/vrijwilligerskorps; 
• Een oproep naar inwoners te lanceren via de lokaal beschikbare communicatie- en wervingskanalen om zich te registreren voor het gemeentelijk vrijwilligerskorps (na ondertekening van een samenwerkingsovereenkomst met Rode Kruis-Vlaanderen), Rode Kruis-Vlaanderen voorziet communicatiesjablonen die de gemeente vrijblijvend kan gebruiken;
• Zich te registreren als hulpvrager op de digitale crisistool van Rode Kruis-Vlaanderen;
• Een vrijwilligerskorps op te richten (minimaal 10 vrijwilligers);
• Een aanspreekpunt/contactpersoon aan te duiden;
• Aan te duiden wie binnen de gemeente hulpvragen via de crisistool mag lanceren (burgemeester en/of noodplanningscoördinator hebben de voorkeur);
• De vrijwilligers een basisopleiding en een jaarlijkse bijscholing te laten volgen (georganiseerd door RKV en gefinancierd binnen het Vlaamse aanbod);
• De crisistool te gebruiken (samen met Rode Kruis-Vlaanderen) bij een crisis of noodsituatie.

Nee, je kan de pagina ook invullen om meer informatie te krijgen over het project. Zodra je je aanmeldt, contacteren wij contacteren om het proces verder toe te lichten en eventuele vragen meteen te beantwoorden. Pas nadat de oprichting is goedgekeurd op de gemeenteraad en de samenwerkingsovereenkomst met Rode Kruis-Vlaanderen is ondertekend, kunnen burgers kunnen zich kandidaat stellen voor je vrijwilligerskorps. 

Het project wordt gefinancierd door de Vlaamse overheid. De Vlaamse overheid voorziet in een eerste fase in financiering voor de uitbouw van een gemeentelijk korps tot maximaal 80 leden. Lokale besturen die een groter korps wensen uit te bouwen, kunnen dit vanaf het 81ste lid met eigen middelen doen. De bovengrens van 80 leden zullen we elk jaar evalueren.  Rode Kruis-Vlaanderen is verantwoordelijk voor de opleiding (basisopleiding, bijscholing, simulaties), 24/7 permanentie door crisiscoördinator, ontwikkeling en onderhoud van de digitale crisistool, en het ontvangt hiervoor de nodige financiering van de Vlaamse overheid.

Neen. Rode Kruis-Vlaanderen is verantwoordelijk voor het grootste deel van de opvolging:

• Registratie en administratie;
• Opvolging van opleidingen en bijscholing;
• Communicatie met vrijwilligers in verband met bijscholingen en simulatieoefeningen;
• Alarmeren van vrijwilligers bij noodsituaties.

Op het terrein van de noodsituatie wordt de sturing (instructies geven) opgenomen door de lokale crisisactoren van de gemeente.

Nee. Het vrijwilligerskorps is een aanvulling, geen vervanging. De vrijwilligers voeren ondersteunende en complementaire taken uit en zorgen voor maatschappelijke impact op lokaal niveau. Ze treden nooit in de plaats van de reguliere hulpverleners. 

Nee, de gemeente moet zich niet ook aanmelden bij de overheid. Zodra je je hebt geregistreerd via onze landingspagina, nemen wij met je contact op om de volgende stappen van het proces toe te lichten (goedkeuring door gemeenteraad en ondertekenen van de samenwerkingsovereenkomst met Rode Kruis-Vlaanderen). Ook de rapportering naar Vlaanderen over welke gemeenten een korps oprichten, verloopt volledig via Rode Kruis-Vlaanderen. De gemeente zelf hoeft hierover niet te rapporteren.

Het is fijn om te horen dat je reeds een vrijwilligerskorps hebt opgericht in je gemeente. We moedigen je aan om dit vrijwilligerskorps te laten aansluiten bij de aangeboden werking van Rode Kruis-Vlaanderen.

Zodra je gemeente geregistreerd is en de samenwerkingsovereenkomst ondertekend is, ontvangt de gemeente een inschrijvingspagina voor haar inwoners. Actieve leden van het eerder opgerichte vrijwilligerskorps kunnen zich vervolgens ook aanmelden:

• Indien de burger nog GEEN door Rode Kruis-Vlaanderen als gelijkwaardig beschouwde basisopleiding EHBO heeft behaald, dan dient deze eerst de aangeboden basisopleiding te volgen.
• Indien de burger wel beschikt over een geldig EHBO-attest dat door Rode Kruis-Vlaanderen als gelijkwaardig wordt beschouwd, dan wordt hij/zij vrijgesteld van de basisopleiding (maar niet vrijgesteld van de bijscholingen)

De oprichting van een vrijwilligerskorps is de autonome beslissing van elke gemeente apart. Indien je met enkele buurgemeenten toch verkiest om een intergemeentelijk korps op te richten, dan kan dat. De gemeenten worden dan wel als 1 gemeente behandeld in de crisistool, wat betekent dat bij een noodoproep steeds het volledige intergemeentelijke korps de oproep ontvangt. Het is dan niet mogelijk om een oproep te lanceren voor korpsvrijwilligers van één specifieke partner uit uw intergemeentelijk samenwerkingsverband. 

Onze voorkeur gaat uit naar een vrijwilligerskorps per gemeente. De gemeenten die willen samenwerken, kunnen zich apart registreren, een eigen vrijwilligerskorps oprichten, en vervolgens de toestemming geven aan hun gemeenschappelijke noodplanningscoördinator om hulpvragen te lanceren voor iedere gemeente. In dat geval is het wel mogelijk om in sommige gevallen het vrijwilligerskorps van één (of enkele) gemeente(n) op te roepen. 

Vrijwilligerskorpsen kunnen in tijden van crisis een waardevolle aanvulling zijn op onze reguliere werking. De korpsvrijwilligers zijn dus complementair aan de reguliere hulpdiensten en treden nooit in de plaats. Ze voeren complementaire taken uit en lopen dus niet samen met Rode Kruis-vrijwilligers. Ze lopen ernaast, en naast de andere Disciplines. Ze zullen ook nooit gemengd worden. Elk heeft zijn eigen taken, en zijn eigen sturing. Doordat korpsvrijwilligers de meer praktische (administratieve, logistieke, operationele) hulp bieden, kunnen Rode Kruisvrijwilligers zich focussen op de meer gespecialiseerde taken waarvoor zij opgeleid zijn. Onderstaande afbeelding toont hoe de korpsen zich verhouden ten opzichte van de Rode Kruisvrijwilligers.

Rode Kruis-Vlaanderen: crisisvrijwilligers@rodekruis.be 

• Stap 1 is steeds de aanmelding door het lokale bestuur zelf. Pas daarna zijn de burgers aan zet.
• Rode Kruis-Vlaanderen voorziet een inschrijvingslink specifiek voor een gemeente waarop burgers zich kunnen registreren voor het vrijwilligerskorps;
• Burgers melden zich aan via de link die door hun gemeente gedeeld wordt;
• Na inschrijving van minstens 10 vrijwilligers wordt het vrijwilligerskorps opgericht en kan de gemeente samen met Rode Kruis-Vlaanderen de basisopleiding inplannen;
• De aangemelde burgers kunnen zich inschrijven voor de opleiding;
• Zodra minstens 10 burgers ingeschreven zijn voor de opleiding kan deze effectief doorgaan;
• De burgers volgen van een basisopleiding EHBO (hybride opleiding: 0,5 dag digitaal en 1 dag op locatie);
• De burgers maken na het volgen van opleiding deel uit van het vrijwilligerskorps en kunnen opgeroepen worden bij hulpvragen;
• De leden van het vrijwilligerskorps ontvangen meldingen bij hulpvragen;
• De inzet gebeurt op vrijwillige basis per oproep, met ondersteuning en coördinatie door Rode Kruis-Vlaanderen;
• Bij inzet via de crisistool vallen leden van het vrijwilligerskorps onder de Rode Kruis-Vlaanderenverzekeringen voor burgerlijke aansprakelijkheid (BA) en lichamelijke ongevallen (LO).
• Het vrijwilligerskorps volgt een jaarlijkse bijscholing (1/2 dag), afwisselend digitaal en op locatie.

De minimumleeftijd is 16 jaar. Je moet bovendien een blanco strafblad kunnen tonen. Na het volgen van de basisopleiding is de vrijwilliger lid van het vrijwilligerskorps en kan worden opgeroepen bij noodsituaties. 

Elk lokaal bestuur kan beslissen om een vrijwilligerskorps op te richten met een minimale omvang van 10 leden. De Vlaamse overheid voorziet in een eerste fase in financiering voor de uitbouw van een gemeentelijk korps tot maximaal 80 leden. Lokale besturen die een groter korps wensen uit te bouwen, kunnen vanaf het 81ste lid de verplichte basisopleiding met eigen middelen financieren. De bovengrens van 80 leden zullen we elk jaar evalueren.

Ja. Bij inzet vallen leden van het vrijwilligerskorps onder de Rode Kruis-Vlaanderenverzekeringen voor burgerlijke aansprakelijkheid (BA) en lichamelijke ongevallen (LO). Ook tijdens de opleiding, bijscholing en simulatieoefening zijn de leden van het vrijwilligerskorps bij Rode Kruis-Vlaanderen verzekerd. 

De basisopleiding EHBO (hybride: ½ dag digitaal + 1 dag op locatie) bevat onder meer;

• Levensreddende handelingen (bv. reanimatie met AED);
• Behandeling van verwondingen, breuken, brandwonden;
• Praktische oefensessies in kleine groep;
• De plek van vrijwilligerskorpsen in de crisisketen
• ...

Het digitale gedeelte (e-learning) dient afgelegd te worden voor de opleidingsdag op locatie.

Het digitale gedeelte (e-learning) wordt afgesloten met een meerkeuzetest. Indien je niet slaagt voor deze test, kan je deze onbeperkt opnieuw proberen invullen. Voor de opleiding op locatie geldt permanente evaluatie en is er geen examen of test. 

Vrijwilligers die reeds beschikken over een geldig EHBO-attest dat door Rode Kruis-Vlaanderen als gelijkwaardig wordt beschouwd, krijgen een vrijstelling. Voor hen wordt enkel de jaarlijkse bijscholing en simulatie-oefening gefinancierd.  

De opleidingen worden georganiseerd door Rode Kruis-Vlaanderen. Rode Kruis-Vlaanderen kan beslissen om de opleiding door een andere organisatie te laten uitvoeren. Deze organisatie moet voldoen aan de kwaliteitsvoorwaarden van Rode Kruis-Vlaanderen. We ontwikkelen daartoe een kwaliteitscharter.

Een hulpvraag kan worden ingediend door de gemeente (burgemeester of noodplanningscoördinator). De gemeente lanceert de hulpvraag via de crisistool en belt naar ons nummer 105. Rode Kruis-Vlaanderen voorziet 24 op 7 permanentie door een coördinator, zodat elke hulpvraag meteen opvolging krijgt.  Rode Kruis-Vlaanderen screent de hulpvraag, activeert het vrijwilligerskorps (alarmering) en coördineert het korps. Op het terrein wordt de sturing (het geven van instructies) opgenomen door de bestaande crisisactoren van de gemeente. 

Rode Kruis-Vlaanderen screent alle hulpvragen vóór activatie. Een hulpvraag wordt geactiveerd indien deze voldoet aan 4 toetsingscriteria. Onderstaande slide toont de criteria en geeft enkele voorbeelden van hulpvragen die wel/niet aanvaard worden. 

Indien de noodsituatie meer steun vraagt dan het gemeentelijke vrijwilligerskorps kan bieden, kan een tijdelijke, spontane hulpvraag gelanceerd worden waar iedere burger op kan intekenen (ook burgers die geen lid zijn van het vrijwilligerskorps). Al wie dat doet via de crisistool, is ook verzekerd via Rode Kruis-Vlaanderen. Op die manier kan in noodsituaties op korte termijn heel veel mensen gemobiliseerd en aangestuurd worden.