Vrijwilligerskorps

Een lokaal team van opgeleide vrijwilligers dat door het lokaal bestuur geactiveerd kan worden bij nood- of crisissituaties, ter ondersteuning van de professionele hulpdiensten.

De gemeentelijke vrijwilligerskorpsen zijn een initiatief van Vlaams Viceminister-president Hilde Crevits in samenwerking met Rode Kruis-Vlaanderen.  

Vrijwilligerskorpsen ondersteunen professionele hulpdiensten. Ze zijn complementair aan bestaande hulpverleningssystemen. Waar gespecialiseerde hulpverleners onmisbaar zijn bij rampen, zijn tegelijkertijd ook vele handen nodig voor andere administratieve, en logistieke taken. Vrijwilligerskorpsen kunnen ingezet worden voor bijvoorbeeld voedselbedeling, opkuis na een overstroming, zandzakjes vullen bij overstromingsgevaar, opvanglocaties helpen inrichten,…

Ze treden nooit in de plaats van de reguliere hulpverleners. Hen bovendien opleiden in Eerste Hulp draagt bij tot het creëren van een meer zelfredzame bevolking. 

Rode Kruis-Vlaanderen speelt een centrale rol in de oprichting en coördinatie van vrijwilligerskorpsen. Rode Kruis-Vlaanderen is onder andere verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de crisistool, registratie en opleiding van de vrijwilligers, en zorgen voor 24/7 permanentie zodat elke hulpvraag meteen behandeld wordt.

Een hulpvraag wordt geactiveerd zodra voldaan is aan volgende vier toetsingscriteria:

• Er is sprake van een acute of opkomende crisissituatie (bv. extreme weersomstandigheden, lokale noodsituaties, verstoring van basisdiensten);
• De maatschappelijke impact is groot genoeg om externe ondersteuning te verantwoorden;
• De veiligheid en inzetbaarheid van vrijwilligers kan gewaarborgd worden;
• De hulpvraag kan niet maximaal beantwoord worden door de reguliere overheidsdiensten of professionele hulpverleners, of valt niet onder hun exclusieve bevoegdheid.

Voorbeeld 1 – gevalideerde hulpvraag: Door overstroming zijn enkele straten onbegaanbaar en ouderen raken hun woning niet uit. (Motivatie: acute nood, maatschappelijke impact, inzetbare en veilige rol van vrijwilligers, geen exclusieve bevoegdheid van professionele hulpverleners). 

Voorbeeld 2 – geweigerde hulpvraag: een gemeente wil vrijwilligers inzetten om een sportzaal op te ruimen na een fuif. (Motivatie: geen acute nood, geen maatschappelijke impact). 

Nee. We respecteren uiteraard de lokale autonomie, deelname is dus volledig vrijwillig.  Wanneer een gemeente zich inschrijft en engageert, volgt verdere communicatie en begeleiding vanuit Rode Kruis-Vlaanderen. Gemeenten worden zoveel mogelijk ontzorgd, financieel en administratief. 

De gemeente engageert zich concreet om:

• Zich aan te melden voor het project via www.rodekruis.be/vrijwilligerskorps; 

•  Een oproep naar inwoners te lanceren via de lokaal beschikbare communicatie- en wervingskanalen om zich te registreren voor het gemeentelijk vrijwilligerskorps (na ondertekening van een samenwerkingsovereenkomst met Rode Kruis-Vlaanderen), Rode Kruis-Vlaanderen voorziet communicatiesjablonen die de gemeente vrijblijvend kan gebruiken;

• Zich te registreren als hulpvrager op de digitale crisistool van Rode Kruis-Vlaanderen;

•  

  Een vrijwilligerskorps op te richten (minimaal 10 vrijwilligers);

• Een aanspreekpunt/contactpersoon aan te duiden;

• Aan te duiden wie binnen de gemeente hulpvragen via de crisistool mag lanceren (burgemeester en/of noodplanningscoördinator hebben de voorkeur);

• De vrijwilligers een basisopleiding en een jaarlijkse bijscholing te laten volgen (georganiseerd door RKV en gefinancierd binnen het Vlaamse aanbod);

• De crisistool te gebruiken (samen met Rode Kruis-Vlaanderen) bij een crisis of noodsituatie.

Neen, je kan de pagina ook invullen om meer informatie te krijgen over het project. Zodra je zich aanmeldt, contacteren wij je om het initiatief verder toe te lichten en eventuele vragen meteen te beantwoorden. Pas nadat de oprichting is goedgekeurd op de gemeenteraad en de samenwerkingsovereenkomst met Rode Kruis-Vlaanderen is ondertekend, kunnen burgers kunnen zich kandidaat stellen voor je vrijwilligerskorps. 

Het project wordt gefinancierd door de Vlaamse overheid. De Vlaamse overheid voorziet in een eerste fase in financiering voor de uitbouw van een gemeentelijk korps tot maximaal 80 leden. Lokale besturen die een groter korps wensen uit te bouwen, kunnen dit vanaf het 81ste lid met eigen middelen doen. De bovengrens van 80 leden zullen we elk jaar evalueren.  Rode Kruis-Vlaanderen is verantwoordelijk voor de opleiding (basisopleiding, bijscholing, simulatieoefeningen), verzekeringen, 24/7 permanentie door crisiscoördinator, ontwikkeling en onderhoud van de digitale crisistool, en het ontvangt hiervoor de nodige financiering van de Vlaamse overheid.

Het is een gedeelde verantwoordelijkheid tussen Rode Kruis-Vlaanderen en de gemeente. Rode Kruis-Vlaanderen is verantwoordelijk voor een groot deel van het beheer:

• Registratie en administratie;
• Opvolging van opleidingen en bijscholing;
• Communicatie met vrijwilligers in verband met bijscholingen en simulatieoefeningen;
• Praktische ondersteuning bij alarmering van het vrijwilligerskorps (beslissing tot alarmering kan enkel door de gemeente genomen worden). 

Op het terrein wordt de operationele sturing opgenomen door de daar aanwezige actoren van de gemeente, die het terrein goed kennen. Indien gewenst en nodig, kan de crisiscoördinator ook ter plaatse komen.

Neen. Het vrijwilligerskorps is een aanvulling, geen vervanging. De vrijwilligers voeren ondersteunende en complementaire taken uit en zorgen voor maatschappelijke impact op lokaal niveau. Ze treden nooit in de plaats van de reguliere hulpverleners. 

Nee, de gemeente moet zich niet ook aanmelden bij de overheid. Zodra je je hebt geregistreerd via onze landingspagina, nemen wij met je contact op om de volgende stappen van het proces toe te lichten (goedkeuring door gemeenteraad en ondertekenen van de samenwerkingsovereenkomst met Rode Kruis-Vlaanderen). Ook de rapportering naar Vlaanderen over welke gemeenten een korps oprichten, verloopt volledig via Rode Kruis-Vlaanderen. De gemeente zelf hoeft hierover niet te rapporteren.

Het is fijn om te horen dat je reeds een vrijwilligerskorps hebt opgericht in je gemeente. We moedigen je aan om dit vrijwilligerskorps te laten aansluiten bij de aangeboden werking van Rode Kruis-Vlaanderen. We gaan graag met je in gesprek over hoe dit praktisch kan verlopen. 

De oprichting van een vrijwilligerskorps is de autonome beslissing van elke gemeente apart. Indien je met enkele buurgemeenten toch verkiest om een intergemeentelijk korps op te richten, dan kan dat. De gemeenten worden dan wel als 1 gemeente behandeld in de crisistool, wat betekent dat bij een noodoproep steeds het volledige intergemeentelijke korps de oproep ontvangt. Het is dan niet mogelijk om een oproep te lanceren voor korpsvrijwilligers van één specifieke partner uit uw intergemeentelijk samenwerkingsverband.

Ons standaardaanbod is een vrijwilligerskorps per gemeente. De gemeenten die willen samenwerken, kunnen zich apart registreren, een eigen vrijwilligerskorps oprichten, en vervolgens de toestemming geven aan hun gemeenschappelijke noodplanningscoördinator om hulpvragen te lanceren voor iedere gemeente. In dat geval is het wel mogelijk om in sommige gevallen het vrijwilligerskorps van één (of enkele) gemeente(n) op te roepen. 

Via deze link vind je een overzicht van gemeenten en steden die hebben aangegeven interesse te hebben in de oprichting van een gemeentelijk vrijwilligerskorps. Let op: de oprichting is pas formeel na het besluit van de gemeenteraad daartoe, en na ondertekening van de samenwerkingsovereenkomst tussen de gemeente en Rode Kruis-Vlaanderen. Om na te gaan of je je al kan aanmelden voor het vrijwilligerskorps van uw gemeente, raden we u aan de gemeentelijke communicatiekanalen te volgen. 

Rode Kruis-Vlaanderen: crisisvrijwilligers@rodekruis.be 

• Stap 1 is steeds de aanmelding door het lokale bestuur zelf. Pas daarna zijn de burgers aan zet.

• Rode Kruis-Vlaanderen voorziet een inschrijvingslink specifiek voor een gemeente waarop burgers zich kunnen registreren voor het vrijwilligerskorps. Geïnteresseerde burgers houden dus best de communicatiekanalen van de gemeente in de gaten;

• Burgers melden zich aan via de link die door hun gemeente gedeeld wordt;

• Na inschrijving van minstens 10 vrijwilligers plant de gemeente samen met Rode Kruis-Vlaanderen de basisopleiding in;

• De aangemelde burgers ontvangen een e-mail en kunnen zich inschrijven voor de opleiding;

• De burgers volgen van een basisopleiding EHBO (hybride opleiding: 0,5 dag via e-learning en 1 dag op locatie);

• Aan het einde van de opleiding registreren de burgers zich in de crisistool en worden ze toegewezen aan het korps van de gemeente. Ze kunnen dan worden opgeroepen worden bij hulpvragen;

• De leden van het vrijwilligerskorps ontvangen een SMS bij een dringende hulpvraag. Via een link in de SMS kunnen ze aangeven of ze komen helpen, en krijgen ze meer informatie over de hulpvraag;

• De inzet gebeurt op vrijwillige basis per oproep, met ondersteuning en coördinatie door Rode Kruis-Vlaanderen;
• Op het terrein wordt de sturing van vrijwilligers in principe opgenomen door lokale actoren, die kennis hebben over het terrein;
• Bij inzet via de crisistool vallen leden van het vrijwilligerskorps onder de verzekeringen van Rode Kruis-Vlaanderen voor burgerlijke aansprakelijkheid (BA) en lichamelijke ongevallen (LO).
• Het vrijwilligerskorps volgt een jaarlijkse bijscholing (1/2 dag), afwisselend digitaal en op locatie.

De minimumleeftijd is 16 jaar. Je moet bovendien een blanco strafblad kunnen tonen. Als vrijwilliger dien je bereid te zijn een basisopleiding (1,5 dag) en een jaarlijkse bijscholing te volgen. Na het volgen van de basisopleiding is de vrijwilliger lid van het vrijwilligerskorps en kan deze worden opgeroepen bij noodsituaties. 

Elk lokaal bestuur kan beslissen om een vrijwilligerskorps op te richten met een minimale omvang van 10 leden. De Vlaamse overheid voorziet in een eerste fase in financiering voor de uitbouw van een gemeentelijk korps tot maximaal 80 leden. Lokale besturen die een groter korps wensen uit te bouwen, kunnen vanaf het 81ste lid de verplichte basisopleiding met eigen middelen financieren. De bovengrens van 80 leden zullen we elk jaar evalueren.

Ja. Bij inzet via de crisistool vallen leden van het vrijwilligerskorps onder de verzekeringen van Rode Kruis-Vlaanderen voor burgerlijke aansprakelijkheid (BA) en lichamelijke ongevallen (LO). Ook tijdens de opleiding, bijscholing en simulatieoefening zijn de leden van het vrijwilligerskorps bij RKV verzekerd. 

In geval van een hulpvraag voor spontane hulp – waarbij ook niet-opgeleide burgers kunnen helpen – zijn de vrijwilligers ook verzekerd, indien de hulpvraag gelanceerd werd via de crisistool en gevalideerd werd door Rode Kruis-Vlaanderen.

Zodra uw gemeente geregistreerd is en de samenwerkingsovereenkomst ondertekend heeft, ontvangt de gemeente een inschrijvingspagina voor haar inwoners. Inwoners kunnen zich dan registreren. 

Vrijwilligerskorpsen kunnen in tijden van crisis een waardevolle aanvulling zijn op onze reguliere werking. De korpsvrijwilligers zijn dus complementair aan de reguliere hulpdiensten en treden nooit in de plaats. Ze voeren complementaire taken uit en lopen dus niet samen met Rode Kruisvrijwilligers. Ze lopen ernaast, en naast de andere Disciplines. Ze zullen ook nooit gemengd worden. Elk heeft zijn eigen taken, en zijn eigen sturing. Doordat korpsvrijwilligers de meer praktische (administratieve, logistieke, operationele) hulp bieden, kunnen Rode Kruisvrijwilligers zich focussen op de meer gespecialiseerde taken waarvoor zij opgeleid zijn.

De vrijwilligerskorpsen vallen niet binnen de afdelingswerking. Ze worden niet aangestuurd door de afdelingsvoorzitter, maar wel door het lokale bestuur. Het zijn gemeentelijke vrijwilligers, die enkel worden opgeroepen op vraag van het lokale bestuur. 

Vrijwillige lesgevers bedrijfseerstehulp van de Rode Kruisafdeling, die de nodige bijscholing hebben gevolgd, mogen ook lessen geven aan de vrijwilligerskorpsen. De bijscholing bevat onder andere informatie over de rol van het vrijwilligerskorps in de crisisketen en het registratieproces in de crisistool. We willen graag benadrukken dat dit nooit opgelegd zal worden aan de Rode Kruisafdeling en dat het moet passen in de planning van de vrijwillige lesgevers. Verder ook belangrijk om te vermelden dat de verantwoordelijkheid van inplannen van de lesmomenten bij Rode Kruis-Vlaanderen ligt.

We benadrukken dat hulpdienstvrijwilligers van een Rode Kruisafdeling een belangrijkere rol hebben in de crisisketen binnen Discipline 2, en dat zij gespecialiseerde taken uitvoeren die hogere opleidingen vereisen dan leden van het vrijwilligerskorpsen. Voor bestaande actoren uit de crisisketen, waaronder ook RKV-hulpdienstvrijwilligers, veranderen de rollen of taken niet.

Hulpdienstvrijwilligers worden niet automatisch lid van het vrijwilligerskorps en we hopen ook dat zij hun taak als hulpdienstvrijwilliger verder blijven uitoefenen. Vrijwilligerskorpsen hebben een complementaire rol en zijn een aanvulling van de bestaande hulpverleningssystemen. Geen enkele van de huidige  Rode Kruisvrijwilligers worden automatisch lid van een vrijwilligerskorps. Ze hebben echter allemaal de vrije keuze om dat wel of niet te doen. We vermoeden dat sommige vrijwilligers, die momenteel geen rol hebben in de rampenparaatheid, er misschien zelf voor kiezen om zich ook aan te sluiten bij het vrijwilligerskorps. 

De basisopleiding EHBO (hybride: ½ dag via e-learning + 1 dag op locatie) bevat onder meer;

• Levensreddende handelingen (bv. reanimatie met AED);
• Behandeling van verwondingen, breuken, brandwonden;
• Praktische oefensessies in kleine groep; 
• De rol van het vrijwilligerskorps in de crisisketen;
• Registratie in de crisistool;
• ...

Het digitale gedeelte (e-learning) dient afgelegd te worden vóór de opleidingsdag op locatie. 

Het vrijwilligerskorps voert administratieve, logistieke en operationele taken uit, die complementair zijn aan de bestaande hulpverleningssystemen. Door hen op te leiden in Eerste Hulp dragen we bij tot het creëren van een meer zelfredzame bevolking. 

Het digitale gedeelte (e-learning) wordt afgesloten met een meerkeuzetest. Indien je niet slaagt voor deze test, kan je deze onbeperkt opnieuw proberen invullen. Voor de opleiding op locatie geldt permanente evaluatie en is er geen examen of test. 

Kandidaat-vrijwilligers die een geldig EHBO-attest behaalden, dat door Rode Kruis-Vlaanderen als gelijkwaardig wordt beschouwd, kunnen een vrijstelling krijgen. Voor hen wordt enkel de jaarlijkse bijscholing en simulatie-oefening gefinancierd.  

De opleidingen worden georganiseerd door Rode Kruis-Vlaanderen. Op vraag van een lokaal bestuur en in overleg met Rode Kruis-Vlaanderen, kunnen deze sessies basisopleiding EHBO eventueel gegeven worden door het Vlaams Kruis, of een andere partner die voldoet aan het kwaliteitscharter voor de EHBO-lessen.

Een hulpvraag kan worden ingediend door de gemeente (burgemeester of noodplanningscoördinator). De gemeente lanceert de hulpvraag via de crisistool en belt naar ons nummer 105. Rode Kruis-Vlaanderen voorziet 24/7 permanentie door een coördinator, zodat elke hulpvraag meteen opvolging krijgt. Rode Kruis-Vlaanderen valideert hulpvragen en alarmeert de korpsvrijwilligers, op vraag van de gemeente. Enkel de gemeente heeft het beslissingsrecht om het korps op te roepen. Rode Kruis-Vlaanderen zal ondersteunen bij de praktische alarmering van het vrijwilligerskorps. Op het terrein wordt de operationele sturing opgenomen door de daar aanwezige actoren van de gemeente, die het terrein goed kennen. Indien gewenst en nodig, kan de crisiscoördinator ook ter plaatse komen.

Rode Kruis-Vlaanderen valideert alle hulpvragen vóór activatie. Een hulpvraag wordt geactiveerd indien deze voldoet aan 4 toetsingscriteria. Onderstaande slide toont de criteria en geeft enkele voorbeelden van hulpvragen die wel/niet gevalideerd worden. 

Indien de noodsituatie meer steun vraagt dan het gemeentelijke vrijwilligerskorps kan bieden, kan een hulpvraag voor spontane hulp gelanceerd worden waar iedere burger op kan intekenen (ook burgers die geen lid zijn van het vrijwilligerskorps). Al wie dat doet via de crisistool, is ook verzekerd via  Rode Kruis-Vlaanderen. Op die manier kunnen heel veel mensen in noodsituaties op korte termijn gemobiliseerd worden. 

Het lokale bestuur is verantwoordelijk voor het voorzien van PBM’s. Rode Kruis-Vlaanderen voorziet enkel een hesje (voor leden van het vrijwilligerskorps) voor de herkenbaarheid op het terrein.

Na de lancering van uw oproep in de crisistool bel je meteen het nummer 105. Via dat nummer bereik je onze Dispatch met 24/7 permanentie. Onze dispatch neemt meteen contact op met de crisiscoördinator om de hulpvraag te valideren en je te ondersteunen bij de praktische alarmering van het vrijwilligerskorps. De wachttijd beperkt zich op die manier tot enkele minuten.