Explosieve wapens

Explosieve wapens zijn wapens die geactiveerd worden bij de ontsteking van een explosieve substantie, waarbij een ontploffing met een fragmenterend effect wordt veroorzaakt. 

IHR kader

Bepaalde types explosieve wapens zijn verboden door specifieke verdragen. Het Verdrag inzake Clustermunitie van 2008 verbiedt bijvoorbeeld het gebruik, de productie, de overdracht en de opslag van clustermunitie en biedt daarnaast een kader aan voor internationale samenwerking en hulp voor de verzorging en rehabilitatie van slachtoffers, het ruimen van besmette gebieden, de bewustmaking van de gevaren van clustermunitie en de vernietiging van verboden voorraden. 

Andere verdragen reguleren het gebruik van bepaalde explosieve wapens zonder ze volledig te verbieden, bijvoorbeeld het geamendeerde tweede protocol bij het Conventioneel Wapenverdrag van 1996. Het bevat verschillende beperkings- en verbodsbepalingen met betrekking tot het gebruik van mijnen, valstrikmijnen en andere mechanismen, waaronder geïmproviseerde explosieve mechanismen. 

Daarnaast is het gebruik van toegelaten explosieve wapens onderworpen aan de basisprincipes van onderscheid, proportionaliteit en voorzorg

Gebruik van zware explosieve wapens in bevolkte gebieden

Wanneer gebruikt in bevolkte gebieden, kunnen explosieve wapens met een groot impactgebied, ook wel zware explosieve wapens genoemd, willekeurige of niet-onderscheidende gevolgen met zich meebrengen. Daarom zijn ze vaak de oorzaak van (fysiek en/of mentaal) leed aan burgers, schade aan infrastructuur en de verstoring van essentiële diensten.

Daarnaast bestaat het risico op indirecte humanitaire gevolgen of “domino”-effecten hebben: zo kan de beschadiging van essentiële infrastructuur, zoals sanitaire voorzieningen, leiden tot een gebrek aan rein water, wat nefaste gevolgen kan hebben voor de hygiëne en uiteindelijk kan zorgen voor de uitbraak van ziektes.

Standpunt Rode Kruis

Gelet op de aanzienlijke humanitaire gevolgen en moeilijke verenigbaarheid van het gebruik van explosieve wapens in dichtbevolkte gebieden met de principes van het IHR, pleit het Rode Kruis voor een vermijdingsbeleid door Staten en partijen bij conflicten. Deze positie houdt in dat explosieve wapens met een groot impactgebied, zelfs indien niet expliciet verboden, niet gebruikt zouden mogen worden in bevolkte gebieden, tenzij voldoende maatregelen worden genomen om het risico op burgerlijk leed en/of schade te beperken.

Relevante bepalingen

AP I, art. 35, 48, 51(5)(b), 57(1), 57(2)(a)(iii) en 57(2)(a)(ii); CIHL studie regels, 1, 7, 14-15, 70-71, 78, 80, 81, 84, 85.